Co dalej z akcyzą na tytoń? Eksperci biją na alarm: o polityce akcyzowej zadecydują bez państw członkowskich UE?

Komisja ma już podobno ustalone propozycje wysokości stawek akcyzowych na wyroby tytoniowe, ale nadal ich nie upubliczniła. Do szczegółów dotarli dziennikarze Financial Times, którzy ujawnili planowane przez KE stawki akcyzy na tytoń pod koniec ub. roku.
Bruksela zamierza przesunąć dyskusję o wysokości stawek w UE na listopadowy szczytu WHO w Panamie. Sama dyskusja odbędzie się jednak wąskim gronie – głównie to lekarze będą decydować o opodatkowaniu wyrobów tytoniowe w UE. Co zaskakujące, z pominięciem krajowych ministerstw finansów, czyli organów właściwych do podejmowania takich decyzji.

Przypomnijmy. Do tej pory to państwa członkowskie UE decydowały o wysokości akcyzy nałożonej na przykład na papierosy. Na papierosową akcyzę składa się stawka procentowa i stawka kwotowa, uzupełnione przez minimalną stawkę akcyzy, naliczaną od ceny równej średniej ważonej detalicznej cenie sprzedaży papierosów. Łącznie akcyza na wyroby tytoniowe w Polsce wyglądają dziś następująco:

• papierosy – 518,55 zł od każdego 1000 sztuk
• tytoń do palenia – 337,51 zł od kg tytoniu
• nowatorskie wyroby tytoniowe (podgrzewacze tytoniu) – 508,88 zł od kg

Teraz Komisja Europejska chce, żeby to w jej i Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) kompetencjach leżało ustalanie podatku akcyzowego na wyroby tytoniowe. Tajemnicą poliszynela jest, że WHO zamierza dążyć do zrównania stawek akcyzowych na wyroby tytoniowe, bez uwzględniania poziomu ich szkodliwości. Ministerstwa Finansów mają być w tym procesie pominięte, a temat sfinalizowany podczas szczytu WHO dotyczącej Konwencji Ramowej o Ograniczaniu Użycia Tytoniu w Panamie.

- Gdzieś w Panamie, za zamkniętymi drzwiami, ponad głowami państw członkowskich, Komisja Europejska wspólnie ze Światową Organizacją Zdrowia, będą decydowały o polityce akcyzowej. Razi brak transparentności i mechaniki kontroli tego procesu – mówi w rozmowie z ISBnews Wojciech Bronicki, ekspert podatkowy i były dyrektor Departamentu Podatku Akcyzowego w Ministerstwie Finansów.

Jak podkreśla, to alarmujące, że Komisja Europejska w praktyce wyklucza ministerstwa finansów państw członkowskich z rozmów o rewizji europejskiej dyrektywy akcyzowej na wyroby tytoniowe.

- To rażące obejście unijnych procedur i próba podważenia suwerenności fiskalnej państw członkowskich UE. Polskie Ministerstwo Finansów nie może dać się ograć Komisji Europejskiej i WHO w tej kwestii. To kuriozum, żeby o polityce fiskalnej decydowali lekarze i dentyści, a nie ekonomiści i pracownicy resortów finansów – dodaje w rozmowie z ISBnews Wojciech Bronicki.

Zauważa również, że w najbliższych miesiącach resorty finansów państw UE powinny podjąć jakieś konkretne kroki, bo może się okazać, że ich rola sprowadzi się tylko do podpisywania określonych w Panamie stawek akcyzowych. Jeśli nie włączą się w proces – nie będą miały możliwości zajęcia jakiegokolwiek stanowiska.

- Tu powinna zadziałać prosta zasada: nic o nas bez nas. Żebyśmy za kilka miesięcy nie obudzili się w nowej rzeczywistości fiskalnej, na którą nie mamy żadnego wpływu – ostrzega Bronicki.

Panama ma obecnie jeden z najwyższych na świecie wskaźników nielegalnego handlu papierosami. Aż 9 na 10 papierosów wypalanych w tym kraju pochodzi z nielegalnych źródeł i służy unikaniu podatków i ceł. W 2022 r. nielegalne papierosy stanowiły 92 proc. całego rynku tytoniowego w tym kraju. Panama jest też jednym z głównych źródeł przemytu papierosów do innych państw Ameryki Łacińskiej. Jednym z kluczowych powodów, dla których kraj Ameryki Południowej mierzy się z tak wysokim udziałem szarej strefy tytoniowej, jest radykalna polityka akcyzowa tamtejszego rządu.