Najpierw administracja morska, potem nowoczesny port

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, co stało się w 1918 roku, Rzeczpospolita nie miała co prawda jeszcze dostępu do morza, ale już wówczas w Ministerstwie Spraw Wojskowych powstała sekcja do spraw morskich. Na jej czele stanął legendarny kontradmirał Kazimierz Porębski, mający dziś swoją ulicę m.in. w Gdyni Obłużu. Sytuacja zmieniła się w 1920 roku. Na mocy Traktatu Wersalskiego przyznano Polsce 140-kilometrowy odcinek wybrzeża. Na tym fragmencie linii brzegowej znajdowało się jednak wówczas tylko jedno miasto, Puck, na dodatek stosunkowo niewielkie. Gdynia, czy Hel, były wtedy niewielkimi wioskami rybackimi.

- Podjęto wobec tego decyzję, aby pierwsza siedziba polskiej administracji morskiej ulokowała się 2 kwietnia w Wejherowie - wspomina dr kpt. ż. w. Andrzej Królikowski, były, wieloletni dyrektor Urzędu Morskiego w Gdyni, prezes Ligi Morskiej i Rzecznej, pasjonat historii. - Na jej czele stanął kapitan marynarki Józef Poznański. Wówczas kierował jeszcze nie Urzędem Morskim, gdyż w Wejherowie powstał urząd Marynarki Wojennej. Co ciekawe, przed przenosinami do Gdyni pracował jeszcze przez jakiś czas w Gdańsku Wrzeszczu.

Kazimierz Porębski, ale także i Józef Poznański, widzieli jednak potrzebę budowę na polskim odcinku wybrzeża dużego portu morskiego. Ten pierwszy delegował do tego zadania inżyniera Tadeusza Wendę, aby znalazł odpowiednią lokalizację. Na efekty jego pracy długo czekać nie trzeba było, gdyż już w wkrótce ruszyła budowa portu Gdyni. Imponujące tempo prac, związane z tą inwestycją, do dziś owiane jest legendą. Poskutkowało to uroczystym otworzeniem portu już w 1923 roku. Wraz z nim rozwijała się sama Gdynia. W międzyczasie powstała również administracja rybołówstwa morskiego. Powstał Morski Urząd Rybacki w Pucku. W grudniu 1921 roku powołano natomiast Departament Marynarki Handlowej w Ministerstwie Przemysłu i Handlu, którego minister aż do wybuchu II wojny światowej był naczelnym organem władzy marynarki handlowej.

Natomiast fakt ciągłej, dynamicznej rozbudowy gdyńskiego portu oraz nadanie Gdyni praw miejskich 10 lutego 1926 roku przyczyniły się do decyzji przeniesienia w to miejsce z Wejherowa Urzędu Marynarki Handlowej. Stało się to w 1927 roku. W marcu 1928 roku przekształcono w końcu tę instytucję w Urząd Morski, który w zabytkowym, przepięknym budynku przy ul. Chrzanowskiego funkcjonuje do dziś.

W latach 1939-1945, w związku z okupacją hitlerowskiego najeźdźcy w trakcie II wojny światowej, gdyński urząd przestał funkcjonować. Jednak po zakończeniu działań wojennych odradzające się państwo stanęło przed koniecznością wzmocnienia administracji morskiej. Polska uzyskała znacznie szerszy, niż przed II wojną światową dostęp do morza. Jednak wszystkie, duże porty na wybrzeżu były zniszczone. Aby zmienić ten stan rzeczy, już w maju 1945 roku powołano Główny Urząd Morski w Gdańsku. Trzy miesiące później powstała delegatura w Szczecinie. W 1955 roku na skutek aktywizacji portów środkowego wybrzeża, utworzony został natomiast Koszaliński Urząd Morski z siedzibą w Słupsku.

W związku ze stuleciem utworzenia polskiej administracji morskiej odbędzie się szereg ciekawych wydarzeń i inicjatyw. Dla przykładu Bractwo Wybrzeża już wiosną planuje zorganizować rejs z Azorów przez Atlantyk. W tę wyprawę wyruszy jacht „Kpt. Wagner II” pod dowództwem kapitana Andrzeja Piotrowskiego, mieszkającego na stałe w Chicago. Będzie to Rejs Szlakiem Wielkich Polaków 2020, nawiązujący do wokółziemskiego rejsu kapitana Władysława Wagnera, pierwszego Polaka w historii, który pod żaglami okrążył świat. Na jachcie „Zjawa” wypłynął z Gdyni w 1932 roku, by 7 lipca 1939 roku zakończyć swój wielki wyczyn.

- Wspólnie z Urzędem Morskim w Gdyni zorganizujemy też tradycyjny, Bałtycki Maraton Brzegiem Morza - mówi kpt. Andrzej Królikowski. - Tematy, związane ze stuleciem polskiej administracji morskiej, z pewnością pojawią się także w trakcie Ogólnopolskiego Konkursu „Młodzież na Morzu”.