6 grudnia obchodzimy Mikołajki. Skąd wzięło się to święto? Dlaczego wystawiamy wtedy buty?

Mikołajki to nazwa dnia Świętego Mikołaja obchodzonego 6 grudnia w katolicyzmie i prawosławiu, ku czci świętego Mikołaja, biskupa Miry. Według średniowiecznej hagiografii, żył on na przełomie III i IV wieku. Legendarne przekazy twierdzą, że urodził się około roku 270, a zmarł 6 grudnia między rokiem 345 a 352.

Od IX wieku Mikołaj był czczony w chrześcijaństwie wschodnim i zachodnim jako święty i cudotwórca.

Dzień św. Mikołaja do XIX wieku był to na ziemiach polskich dzień wolny od pracy. Obecnie jest to dzień roboczy.

Zwyczaj wręczania prezentów w Mikołajki wywodził się ze średniowiecznych legend o życiu świętego Mikołaja, które stały się bardzo popularne dzięki przedstawieniom wystawianym od X wieku 6 grudnia. Najbardziej znana była, spisana w pierwszej połowie IX wieku w Konstantynopolu przez archimandrytę Michała, opowieść o trzech córkach. Według niej Mikołaj miał pomagać sąsiadowi, którego Bóg ukarał za to, że drwił z jego pobożności. Kiedy sąsiad popadł w skrajną biedę i postanowił sprzedać swoje trzy córki, Mikołaj potajemnie podrzucał do domu mężczyzny pieniądze przeznaczone na posag dla każdej kolejnej siostry. Gdy sąsiad odkrył, że pomoc pochodzi od Mikołaja, podziękował mu zawstydzony i postanowił zmienić swoje życie na lepsze.

Obecnie święty Mikołaj przynosi, głównie dzieciom, drobne prezenty. Bardzo często zostawia je w butach, które specjalnie na tę okazję są czyszczone i wystawiane na parapecie. Okazuje się, że ten zwyczaj również ma już długą tradycję.

Zbliżone do współczesnych zwyczaje mikołajkowe są udokumentowane od XV wieku w źródłach polskich, czeskich, austriackich, holenderskich, belgijskich i niemieckich. Według tych opowieści święty Mikołaj przynosił prezenty z okazji własnego święta. W nocy z 5 na 6 grudnia przynosił orzechy, owoce, ciastka czy cukierki grzecznym dzieciom. Niegrzeczne, według opowieści, uderzał pastorałem.

Gdy nie pojawiał się osobiście, dzieci starały się przekazać, że czekają na prezenty, na różne sposoby. Z Holandii zachowały się zapisy o wystawianiu butów przy kominku. W Czechach dzieci wieszały skarpety na ramach okiennych, a w Austrii kładły buty na parapecie.