Radni Gdyni przyjęli nowy program wsparcia rodziny i rozwoju pieczy zastępczej

Dzień Rodzicielstwa Zastępczego obchodzimy w sobotę, 30 maja. W teorii to święto ma na celu popularyzację pieczy zastępczej, w celu poprawy losu dzieci odrzuconych i osieroconych. W Gdyni jest co świętować?
Samorząd Gdyni z dużą satysfakcją może oceniać wysiłek i zaangażowanie jakie podjął kilka lat temu na rzecz wsparcia Gdynian, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji życiowej. W ciągu dekady wzrosły znacząco wydatki na pomoc społeczną - było to możliwe także dzięki pozyskanym funduszom UE. Duża część tych środków została przeznaczona na wsparcie rodzin i budowanie nowoczesnego systemu pieczy zastępczej. Jesteśmy znani w całym kraju z tego, iż podejmujemy działania wyprzedzające regulacje prawne.

Do tej pory jakie to były działania?
Jako pierwsi w Polsce wzięliśmy na siebie odpowiedzialność za tworzenia warunków do otwierania placówek rodzinnych. W rezultacie możemy się poszczycić dynamicznym rozwojem form pieczy rodzinnej oraz zminimalizowaniem wymiaru opieki instytucjonalnej. W roku 2000 w pieczy rodzinnej przebywało około 10 procent dzieci, aktualnie to blisko 80 proc. Powstałe placówki rodzinne i rodzinne domy dziecka stanowią jedną trzecią zasobów całego województwa. Marką gdyńskiej pomocy społecznej jest też nowoczesny system wsparcia. Rodzina zastępcza może liczyć na indywidualne wsparcie psychologiczne, pedagogiczne, socjoterapeutyczne, specjalistyczną diagnozę FAS, wsparcie terapeutyczne. Dzięki temu wiele problemów dzieci znajdujących się pod opieką jest rozwiązywanych na wczesnym etapie.

To wszystko jest objęte Gdyńskim Programem Wsparcia Rodziny i Rozwoju Pieczy Zastępczej?
Dotychczas naczelnym dokumentem planistycznym programującym w sprawny sposób działania pomocy społecznej była Gdyńska Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych. Jej ważność kończy się w tym roku. Dziś mając już rozwinięty i ustabilizowany system wsparcia rodzin, przygotowaliśmy program, który wytycza kierunki działań na kolejne lata.

Podczas ostatniej sesji Rady Miasta radni przegłosowywali nową wersję tego programu. Czym się różni od poprzedniego?
Nasz nowy Program jest dokumentem który skupia swoją uwagę na określonym obszarze działań - dzięki temu może być bardziej szczegółowy w swoich zapisach. Wytyczane przez Program cele i kierunki działań są efektem analizy realnych danych pozyskanych w wyniku przeprowadzonych w ostatnich latach badań.

Czytaj też: Rodzina Bliżej Siebie w Gdyni. Michał Guć, wiceprezydent Gdyni: Projekt RBS jest sukcesem [ROZMOWA]

W jaki sposób powstawał ten program?
Powstawanie takiego dokumentu zawsze jest wieloetapowe. Całość działań redakcyjnych, analitycznych, syntezujących pozyskane informacje i dane spoczywała na barkach profesjonalistów zatrudnionych w naszej pomocy społecznej. Jednak kluczowym elementem powstawania tak ważnego dokumentu są konsultacje społeczne, to wtedy właśnie proponowane zapisy hartują się w ogniu wyrażanych niezależnie opinii, a niekiedy krytyki. Do konsultacji zaprosiliśmy prawie sto podmiotów, wiele z nich złożyło swoje uwagi, z których większość została uwzględniona. Taki wypracowany w dyskusji program daje gwarancję że będzie dokumentem „żywym”, pobudzającym do działania, wyzwalającym dodatkową energię. Daje nadzieję że dobrze się przyczyni do polepszenia sytuacji tych którym ma służyć, profesjonalistom zaś wskaże kierunki działań pozostawiając autonomię w zakresie wykreowania tego jak te zapisy wypełnić konkretnymi inicjatywami, projektami, działaniami.

Jak nowy program ma się do wdrożonego już w Gdyni "Rodzina Bliżej Siebie"?
To esencja tego, co wypracowaliśmy w ramach projektu „Rodzina bliżej siebie”. Warto przypomnieć uzyskane rezultaty - spadek napływu dzieci do pieczy instytucjonalnej o blisko 50 procent, zaprzestanie z korzystania ze świadczeń pomocy społecznej 50 proc. rodzin objętych wsparciem, aktywizacja zawodowa blisko 40 proc. osób z niepełnosprawnością. To dowód na to, że należy kontynuować podejmowane w ramach projektu działania. Realizacja i doskonałe rezultaty tego projektu przyczyniły się do tego, iż Miasto Gdynia uhonorowane zostało Nagrodą Specjalną Pary Prezydenckiej w ramach konkursu „Dobry klimat dla rodziny” za konsekwentne realizowanie polityki prorodzinnej.

Swoją drogą, ile dzieci w Gdyni objęte jest pieczą rodzinną?
W Gdyni jest 241 różnych form pieczy rodzinnej poczynając od rodzin zastępczych spokrewnionych, a kończąc na rodzinnych domach dziecka. Bezpieczne i przyjazne miejsce wychowania znajduje w nich 359 dzieci. Gdyby odnosić ten stan do sytuacji sprzed kilku lat to zdecydowanie widać zmianę polegającą na zwiększaniu się liczby form zawodowych i tych gdzie opiekunami dziecka są osoby niespokrewnione względem dziecka. Formy te to głównie rodzinne domy dziecka i placówki typu rodzinnego, których mamy 17, a także rodziny zawodowe i pogotowie rodzinne.

A nie jest tak, że rodzin zastępczych – szczególnie tych dla rodzeństw i dzieci o specyficznych potrzebach - jest zbyt mało?
Największym wyzwaniem jest poszukiwanie kolejnych kandydatów do poprowadzenia rodzin zastępczych specjalistycznych, przeznaczonych dla dzieci o specyficznych potrzebach. Wiąże się to z tym, iż pomimo spadku liczby dzieci kierowanych do pieczy instytucjonalnej o blisko połowę, coraz więcej z nich posiada zdiagnozowane poważne deficyty, choroby, zaburzenia. Aktualnie dla ośmiu takich dzieci poszukujemy rodzin specjalistycznych. Jednak zapewnienie najwyższego poziomu opieki nad dzieckiem wiąże się nierozerwalnie z koniecznością odpowiedniego przygotowania do pełnienia takiej roli. W Gdyni kandydatów przygotowuje zespół najwyższej klasy specjalistów zatrudnionych w MOPS. Później ci sami specjaliści, znając już rodziny specjalistyczne, które przygotowywali, mogą lepiej i skuteczniej służyć im pomocą.

Jakie są mocne strony nowego programu?
Ogromnym walorem tego dokumentu jest ciągłość. W części strategicznej pojawiły się kierunki działań, które można określić jako logiczną kontynuację tych inicjatyw które zostały wdrożone w Gdyni i wysoko ocenione. Mocną stroną dokumentu jest klarowne wytyczenie kierunków działań i rozwoju. Program jest przejrzysty, napisany w sposób umożliwiający jego pełne zrozumienie wszystkim zainteresowanym. Niewątpliwą zaletą jest skorzystanie z formuły szerokiego uspołecznienia przez co dokument uwzględnił opinie i oczekiwania wszystkich ważnych podmiotów funkcjonujących w obszarze wsparcia dziecka i rodziny.

Program ma też słabe strony, wśród nich np. utrudniony dostęp do wsparcia specjalistycznego dla rodzin zastępczych spoza powiatu. Skąd ten problem?
Problem a raczej bariera wskazana w programie wynika z kwestii prawnych. Wsparcie dla rodzin poza naszym powiatem wypełnia ustawowe wymagania, ale my chcielibyśmy by było równie wysokiej jakości jak to które uzyskują rodziny funkcjonujące na terenie Gdyni. Przed nami więc kolejne wyzwanie, by w tym zakresie nie występowały żadne różnice. Mamy aspiracje aby zapewnić naszym rodzinom zastępczym i dzieciom w nich przebywającym jak najlepsze warunki do wychowania tych dzieci bez względu na miejsce ich zamieszkania.

Kto sprawuje kontrolę nad tym programem?
Nadzór nad realizacją przyjętego programu jest kompetencją Prezydenta Miasta. Do koordynacji wdrażania zapisów programu został wskazany Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej, który dotychczas dobrze wywiązywał się z tej roli. Warunkiem właściwego działania programu jest jego systematyczne monitorowanie, refleksja nad rezultatami i wdrażanie niezbędnych zmian. Program będzie corocznie oceniany zarówno przez osoby zarządzające pomocą społeczną jak i przeze mnie. Ponadto zakładam, że jak zwykle po zakończeniu realizacji dokonamy jego całościowej oceny poprzez ewaluację zewnętrzną - która wykaże na ile realizacja programu była skutecznym narzędziem polityki społecznej miasta.

Z jakimi kosztami się to wiąże?
Największe nakłady związane z realizacją dobrej polityki społecznej zostały uwzględnione w budżecie miasta. Realizowanie strategii ciągłego rozwoju, doskonalenia istniejących zasobów, wdrażanie nowych pomysłów zawsze mobilizuje nas do podejmowania wysiłków związanych z pozyskiwaniem środków zewnętrznych. Skutecznie od kliku lat udaje nam się pozyskiwać celowe wsparcie z Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, związane z wdrażaniem Ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej i to się nie zmieni. Dużym wyzwaniem będzie zapewne rozpoczęcie nowego okresu programowania i dostęp do środków unijnych, w szczególności z Europejskiego Funduszu Społecznego. W tej dziedzinie mamy już duże doświadczenie.
Z całą pewnością będziemy poszukiwać sposobów na to, by pozyskiwać jak największe środki które umożliwią urzeczywistnienie naszych marzeń o lepszym pomaganiu najbardziej potrzebującym. Bardzo zależy mi na tym, aby Gdynianom żyło się jeszcze lepiej, aby temu co robimy nieustannie towarzyszył - powtarzając za Parą Prezydencką - dobry klimat dla rodziny.