Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

#zostańwdomu z najlepszymi książkami dla dzieci. Czy dziś łatwo o bohatera jak Mikołajek czy Kubuś Puchatek? Po te książki warto sięgnąć

Ewa Żebrowska
Ewa Żebrowska
Jak ważne w wychowaniu dziecka jest czytanie z nim? Po jakie książki sięgnąć, gdy na rynku jest mnóstwo pozycji, ale chcemy wybrać coś naprawdę wartościowego dla naszego dziecka? - Unikajmy książek brzydkich, nieciekawie zilustrowanych, szczególnie jeśli jednocześnie samo wydanie książki budzi nasze wątpliwości. Nie unikajmy tych, które poruszają poważne tematy. Dzieci nie żyją na wyspie, izolowanej od tych trudnych spraw, a dorośli często nie chcą, a może nie potrafią o nich rozmawiać z dziećmi. - podpowiada dr Aleksandra Piotrowska, psycholog i jurorka Konkursu na Najlepszą Książkę Dziecięcą Przecinek i Kropka organizowanego przez Empik. Przy okazji konkursu sprawdzamy pozycje oceniane przez specjalistów i rozmawiamy o tym, jak ważne dla bliskości między rodzicem a dzieckiem jest czytanie.

Czym powinna się charakteryzować książka dla dzieci, żeby przyciągnąć uwagę nie tylko młodszych, ale i starszych?

Książkom dla dzieci stawiamy liczne i wysokie wymagania. Muszą one być wartościowe literacko, ale i edytorsko – mieć piękną okładkę, ilustracje, bo przecież przyczyniają się do ukształtowania określonego gustu u czytelnika. Także wydanie powinno być bez zarzutu, bez błędów i niedociągnięć. Ale przede wszystkim temat książki musi być dla dziecka interesujący, musi ona w ciekawy, przykuwający uwagę dzieci sposób mówić o istotnych dla niego sprawach. Zainteresowania dzieci – nawet w tym samym wieku – są bardzo różne, dlatego nie ma książek idealnych dla wszystkich.

Jakich bohaterów, o jakich cechach, uwielbiają najmłodsi a jakich ich rodzice? Czy te dziecięce i rodzicielskie wybory się różnią?

Często wybory dorosłych chociaż częściowo rozmijają się z wyborami dziecięcymi. Dorośli często grzeszą nadmiernym, aczkolwiek zrozumiałym, przywiązaniem do książek swojego dzieciństwa, u współczesnych dzieci nie wywołujących specjalnego aplauzu.

Oczywiście są wyjątki, które się nie starzeją – przecież wierszami Tuwima czy Brzechwy zachwycają się kolejne pokolenia. Dorośli często oczekują, iż bohater będzie świecił przykładem, „zarażając” ich pociechy doskonałym zachowaniem. Dzieci uwielbiają bohaterów podobnych do nich (nie zawsze przecież wystarczająco grzecznych i ułożonych, spierających się z rodzeństwem, unikających wykonywania prac i obowiązków domowych itp.) albo przeżywających niejako w zastępstwie niecodzienne przygody. Ale dzieci przedszkolne zaczytują się w historyjkach opowiadających o całkiem zwykłych, codziennych sprawach i sytuacjach.

Jakie konkursowe tytuły z ostatnich lat poleciłaby Pani Doktor dla dziecka, które dopiero uczy się czytać?

To powinny być książki zawierające niezbyt dużo tekstu na każdej stronie, żeby dziecko miało poczucie sprawności czytania (częstego przewracania kartek). Wyrazy tworzące tekst powinny być raczej krótkie, często używane w języku. Znaczenie ma także wielkość czcionki, większa niż w książkach dla bardziej zaawansowanych czytelników. Ale oczywiście to wymogi dodatkowe, a nie jedyne. Przecież książka (niezależnie od biegłości dziecka w czytaniu) musi być ciekawa, wzbudzać chęć jej poznania.

Czy może Pani wskazać tytuły bądź treści, które w ostatnim czasie wyróżniają się na rynku i szczególnie zapadają w pamięć z pedagogicznego punktu widzenia?

Oprócz niezawodnej klasyki (np. wiersze Brzechwy czy Tuwima, książki Makuszyńskiego, Astrid Lindgren czy Tove Jansson) warto zwrócić uwagę na książki odmienne od tych, które kojarzymy z pogodną, beztroską literaturą dziecięcą. Na przykład podnoszące w przystępny dla dzieci sposób poważną tematykę, dotyczącą trudnych nie tylko dla dzieci zjawisk współczesnego świata, takich jak np. konflikty, wojny, choroby i odchodzenie najbliższych, przemoc rodzinna, rozpadanie się rodzin.

Dzieci nie żyją na wyspie, izolowanej od tych trudnych spraw, a dorośli często nie chcą, a może nie potrafią, rozmawiać o nich z dziećmi. Te zostają w rezultacie same ze swoimi niepokojami, lękiem, smutkiem, w poczuciu osamotnienia. Książki mogą pomóc dorosłym w bezpiecznym przedstawieniu dzieciom tej tematyki, stanowić doskonały wstęp do rozmów.

Przykłady takich niezwykle wartościowych książek to „Mirabelka” Cezarego Harasimowicza, „Moje cudowne dzieciństwo w Aleppo” Grzegorza Gortata czy „Włosy mamy” i „Zły Pan” Gro Dahle.

Czy łatwo dziś twórcom wykreować bohatera, który zostanie z dziećmi na dłużej, jak inni literaccy bohaterowie: Mikołajek, Muminki czy Kubuś Puchatek?

Przytoczone postaci to bohaterowie wyjątkowi, podobnie jak ich twórcy. Nieczęsto zdarzają się tacy autorzy i takie utwory literackie, które podziwiane i kochane są w wielu krajach, przez dzieci z różnych środowisk i kultur. O ich wyjątkowości decyduje wiele czynników, których zaistnienia nie można z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć i zaplanować, niezależnie od czasów.

Jak ważne w wychowaniu dziecka jest czytanie z nim?

W czasach nachalnego zalewu nadmiarem silnych, zmieniających się bodźców (telewizja, gry komputerowe, Internet itp.) obcowanie z książką uczy skupiania się i koncentracji uwagi, ćwiczy dokładność spostrzegania, pobudza rozwój wyobraźni i myślenia. Czytanie nie tylko wzbogaca słownictwo, daje przykłady pięknych wypowiedzi, ale i poszerza zasób wiedzy i rozwija możliwości dziecięcej pamięci. Liczne korzyści płyną dla rozwoju uczuć – lektura objaśnia i tłumaczy świat emocji, daje radość i odprężenie, ale też oswaja z lękiem i zagrożeniami (wiążącymi się np. z kłótnią z rodzeństwem czy przeżywanym rozstaniem rodziców). Pokazuje wzory zachowań, wyzwala naśladownictwo i modelowanie – wraz z wiarą, że dziecko (podobnie jak bohaterowie książki) poradzi sobie z problemami.

Wspólna lektura buduje bliskość, wspólnotę przeżyć między dzieckiem a czytającym rodzicem (czego nie da żadna gra komputerowa), stanowi wspaniały punkt wyjścia do rozmów objaśniających świat, prezentujących cenione przez rodziców wartości, cechy czy sposoby postępowania. Każdy, nawet niezwykle zajęty i pełen pośpiechu dzień powinien kończyć się kwadransem wyciszającej wspólnej lektury, dającej jednocześnie czuły dotyk i bliskość fizyczną pogrążonych w lekturze dziecka i rodzica, nasilających bliskość przeżyć i emocji.

Jak rodzice mogą rozpoznać książki dziecięce, które są dla dzieci niewłaściwe, niezrozumiałe, wręcz szkodliwe?

Unikajmy książek brzydkich, nieciekawie zilustrowanych, szczególnie jeśli jednocześnie samo wydanie książki budzi nasze wątpliwości (np. trudności z pełnym otworzeniem książki i przeczytaniem tekstu umieszczonego blisko środka). Jeśli nic nie wiemy o autorze, koniecznie sprawdźmy język, jakim jest napisana.

Rodzic nie musi być literaturoznawcą, aby zauważyć posługiwanie się językiem nadmiernie uproszczonym, pospolitym, albo nieudolnie i przesadnie naśladującym język współczesnych dzieci, zawierającym liczne potoczne wyrażenia – często na granicy wulgarności.

Jakimi kryteriami kierują się jurorki Konkursu na Najlepszą Książkę Dziecięcą „Przecinek i Kropka”, oceniając zgłoszone książki?

Jurorki, zgodnie z regulaminem konkursu, uwzględniają jednocześnie kilka kryteriów oceny. Treści książki muszą być zgodne z wiekiem czytelnika, do którego książka jest kierowana. Książka powinna wywierać pozytywny wpływ na rozwój dziecka (zarówno na budowanie jego obrazu świata i systemu wiedzy, jak i rozwój emocjonalny i społeczny dziecka), na kształtowanie jego osobowości, przekonań i stosunku do świata. Kolejne kryteria to wartość literacka książki, jej opracowanie redakcyjne i walory edytorskie (w tym bardzo ważna kwestia ilustracji). Zwracamy także uwagę, czy książka nie utrwala stereotypowego podejścia do przedstawianych problemów i zagadnień. Krótko mówiąc nominowana książka musi być wartościowa treściowo, literacko i graficznie, zachęcająca do sięgnięcia po nią.

Czy wśród tytułów zgłoszonych do konkursu "Przecinek i kropka" i wyselekcjonowanych przez jury łatwo wskazać tę jedną, którą od razu pokochają dzieci?

Nie jest rzeczą łatwą wskazać taką pozycję – i dlatego, że oczekiwania i gusty dzieci bywają rozmaite, i dlatego, że wśród tytułów nominowanych w Konkursie na Najlepszą Książkę Dziecięcą „Przecinek i Kropka” nie ma takich sobie, zaledwie poprawnych. Oferta rynku książek dla dzieci jest obecnie naprawdę bogata, mamy wspaniałych autorów i ilustratorów, pojawia się coraz więcej wydawnictw, czasem bardzo małych, przygotowujących doskonałe propozycje – naszych rodzimych autorów lub będące tłumaczeniami. Konieczność wyboru tylko pięciu książek w każdej z trzech kategorii (przeznaczonych dla dzieci do lat 5, od lat 6 do 8 i dla najstarszych, w wieku 9 – 12 lat) wywołuje długie i zażarte dyskusje w kapitule konkursu. Łatwo nie jest!

Czy pokusiłaby się Pani Doktor o sformułowanie np. 5 zasad którymi się powinni kierować rodzice wybierając książkę dla dziecka?

  • Dobieraj książkę do wieku swojego dziecka, uwzględniaj także jego indywidualne zainteresowania.
  • Upewnij się, że książka ma wartościowe przesłanie (zależnie od rodzaju książki - propaguje cenione przez Ciebie wartości, podejmuje ważne tematy, przekazuje ciekawe informacje itp.).
  • Wybieraj książki wartościowe literacko, napisane dobrym językiem.
  • Książka powinna zachwycać formą, mieć śliczną okładkę, ilustracje, być starannie wydana.
  • Nie musisz być specjalistą w zakresie dziecięcej literatury – szukaj porady, opinii autorytetów np. księgarzy, krytyków.

POLECAMY NA STRONIE KOBIET:

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Co włożyć, a czego unikać w koszyku wielkanocnym?

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na gdynia.naszemiasto.pl Nasze Miasto