Zamek w Malborku

Historia

Zamek wzniesiony w latach 1274-1457. Jego powstanie związane jest z Zakonem Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego, znanym w Polsce jako Zakon Krzyżacki. Usytuowanie zamku nie było przypadkowe - miejsce wybrano ze względu na walory obronne. Wzniesiono go na północnym krańcu dość wąskiego półwyspu, otoczonego z dwóch stron rzeką Nogat i podmokłą doliną. Jedynie od strony południowej istniała możliwość dotarcia pod bramy, co starano się ograniczyć budując zespół fos i murów obronnych.

W latach 1309-1457 zamek był siedzibą mistrzów Zakonu i stolicą państwa krzyżackiego.
Znacznych modyfikacji dokonano w latach 1330-1334. Utworzono dwukondygnacyjny obiekt sakralny, z kościołem pod wezwaniem NMP i kaplicą św. Anny - służyła jako miejsce ostatniego spoczynku wielkich mistrzów Zakonu. W tym samym czasie powiększono również wieżę dzwonną - pełniła ona funkcję wartowniczą i sygnalizacyjną. Stosując system znaków dymno-ogniowych przekazywano wiadomości pomiędzy pobliskimi zamkami (Tczewem, Gdańskiem, Elblągiem, Dzierzgoniem) oraz letnią rezydencją Wielkich mistrzów w Sztumie.

Pierwsze oblężenie twierdzy malborskiej miało miejsce po bitwie pod Grunwaldem w roku 1410. Nowy Wielki Mistrz, Henryk von Plauen, postanowił spalić miasto i przenieść ludność na zamek. Oblężenie zamku trwało 2 miesiące. Choć twierdza pozostała niezdobyta, okazało się, że ze względu na szersze zastosowanie artylerii, konieczne będzie wprowadzenie kolejnych modyfikacji w celu zwiększenia obronności zamku. Kamienne kule dosięgały bowiem zamku bez trudu.

W 1454 roku twierdza przeżyła drugie, 6-miesięczne oblężenie. I tym razem Malbork pozostał niezdobyty.

W 1457 roku zamek w Malborku przejęli Polacy. Twierdza nie została zdobyta, lecz... odkupiona od wojsk zaciężnych. Zakon w tym czasie miał coraz większe problemy finansowe i nie był w stanie wypłacić najemnym żołnierzom żołdu. Stolica została przeniesiona do Królewca.

Po pokoju toruńskim w 1466 roku pałac wielkich mistrzów został rezydencją królów polskich.

W 1772 roku Malbork został zajęty przez wojska pruskie. Czasy te zwane są okresem dewastacji pruskiej. Zniszczone zostają gotyckie sklepienia, zamek przekształcany jest w magazyny wojskowe i koszary, a w Wielkim Refektarzu, który był niegdyś dumą państwa zakonnego, wojsko ujeżdża konie!

W latach 1882-1921 na podstawie wykonanych przez Steinbrechta szkiców przeprowadzono odbudowę zamku. Odrestaurowano go do stanu ze średniowiecza. Prace przerwano dopiero na skutek zbliżającego się w 1944 r. frontu. W czerwcu dowództwo wojsk niemieckich ogłosiło Malbork twierdzą i obsadziło oddziałami SS. Walki trwały do początków marca 1945 roku, a w ich wyniku zamek zniszczono w 50 procentach.

Zamek w Malborku został wpisany na listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Figuruje na niej od grudnia 1997 r.

Informacje praktyczne

Zamek i znajdujące się w nim muzeum można zwiedzać:

- od 1 stycznia do 30 kwietnia i od 1 października do 31 grudnia w godzinach: od 9.00 do 16.00,

- od 1 maja do 30 września - od 9.00 do 19.30.

Choć muzeum jest nieczynne w poniedziałki, można wtedy zwiedzać tereny zamku. Muzeum dodatkowo oferuje liczne wystawy i ekspozycje.

Na terenie zamku co roku w połowie lipca odbywa się rekonstrukcja oblężenia twierdzy z 1410 roku, która uchodzi za szczególną atrakcję turystyczną.