Gdynia. Prof. Janusz Zarębski, ustępujący ze stanowiska rektor Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, podsumowuje czteroletnią kadencję

Pana czteroletnia kadencja na stanowisku rektora Uniwersytetu Morskiego dobiega końca. Które wydarzenia zapadły Panu najbardziej w pamięć?

Perspektywa czasu jest dość krótka, ale mogę powiedzieć, że moja kadencja była szczególnym okresem w rozwoju naszej Alma Mater. Kilka wydarzeń miało fundamentalne znaczenie dla uczelni. Przede wszystkim była to zmiana statusu i podniesienie dawnej Akademii Morskiej we wrześniu 2018 roku do rangi uniwersytetu. To prestiż, ale i duże zobowiązanie. Jesteśmy dziś jedynym Uniwersytetem Morskim w Polsce. Zmiana nazwy to również benefity dla studentów. Większość z nich zatrudniania jest przez zagranicznych armatorów i przedsiębiorców, dla których bardzo liczy się dyplom uniwersytecki.

Duży rozgłos przyniósł uczelni Rejs Niepodległości „Daru Młodzieży” dookoła świata.

Było to prestiżowe wydarzenie na miarę stulecia. Ta wyprawa dookoła świata była nie tylko sposobem na uczczenie 100. rocznicy niepodległości Polski, ale też fantastyczną promocją naszej uczelni, Gdyni i całego kraju. Dla nas był to wielki wysiłek organizacyjny, finansowy i logistyczny. Uniwersytet Morski był odpowiedzialny za techniczne przygotowanie statku do rejsu, zaopatrzenie i szkolenia. Jednak innym, także kluczowym z mojej perspektywy wydarzeniem było włączenie Instytutu Morskiego w Gdańsku w struktury naszej uczelni. Ten proces trwał ponad rok. Sytuacja instytutu przed połączeniem nie była wymarzona ani dla tej instytucji, ani dla samych pracowników. Instytut był zadłużony na ponad dwa miliony złotych. Część pracowników przesuwano na przymusowe urlopy bezpłatne. Zapowiadano zwolnienia. Ostatecznie, na mocy Rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Instytut Morski w Gdańsku 1 października 2019 roku stał się jednostką organizacyjną naszego uniwersytetu. Przekonywałem, że osiągniemy efekt synergii. Byłem pewien, że zarówno Instytut Morski jak i Uniwersytet Morski odniosą korzyści. Rzeczywiście, tak się stało. Instytut Morski korzysta z naszych zasobów lokalowych i kadrowych. Trzydziestu jego pracowników zostało zatrudnionych jako nauczyciele akademiccy, co dało im stabilność zatrudnienia i możliwość skorzystania z 50-procentowego kosztu uzyskania przychodu. Przede wszystkim umocniliśmy się jako najważniejszy ośrodek edukacji morskiej w Polsce, a mam nadzieję, że również w Europie. Poszerzamy naszą ofertę badawczą w takich obszarach, jak ekologia wód, oceanografia operacyjna. Zdecydowanie zwiększyła nam się liczba projektów. W tej chwili możemy poszczycić się tym, że na uczelni realizujemy zarówno nowe projekty badawcze, które są naszymi uczelnianymi, jak i kontynuujemy te z Instytutu Morskiego. Tym samym mamy ich łącznie 40 na kwotę ponad stu milionów złotych. Jest to dla mnie tym bardziej istotne, że zwiększa szanse uniwersytetu na uzyskanie pozytywnej oceny w czekającej nas w 2022 roku ewaluacji. Jako silny ośrodek badawczo-naukowy mamy perspektywę umocnienia naszej pozycji w prowadzeniu projektów badawczych dla biznesu. Razem z Instytutem Morskim mamy dostęp do większych środków finansowych. Możemy zdobyć wyższe kategorie naukowe w ewaluacji za lata 2017-2020.

Rok 2020 to stulecie Uniwersytetu Morskiego, co niewątpliwie musi być powodem do dumy.

To prawda. 17 czerwca 1920 roku generał Józef Leśniewski podpisał rozkaz utworzenia Szkoły Morskiej w Tczewie. Uczelnia przeniosła się po dziesięciu latach do Gdyni. W tych murach istniejemy już 90 lat. To jest także sto lat szkolnictwa morskiego w Polsce. Z uwagi na rangę jubileuszu chciałem, aby obchody trwały przez cały rok. Zaplanowaliśmy wiele konferencji naukowych, imprez i wydarzeń kulturalnych oraz zmagań sportowych. Niestety, pandemia pokrzyżowała nam plany i część wydarzeń zmuszeni byliśmy odwołać albo przenieść na inny termin. Tak się stało z konferencjami naukowymi, wydarzeniami sportowymi i artystycznymi. Przenieśliśmy je na drugą połowę roku, a nawet na 2021 rok. Inne wydarzenia, takie jak uroczysty koncert, zjazd absolwentów, zostały przeniesione na grudzień, kiedy to obchodzimy Święto Szkoły, czyli jubileusz stulecia od rozpoczęcia pierwszych zajęć dydaktycznych. Na pewno jednak będziemy w czerwcu obchodzić uroczystości w Tczewie i w Gdyni. Liczę na to, że spotkamy się na uroczystym posiedzeniu Senatu, podczas którego wręczony zostanie doktorat honoris causa panu kapitanowi Zbigniewowi Sulatyckiemu, a zasłużeni pracownicy otrzymają nagrody i odznaczenia. Mieszkańcy Gdyni oraz goście będą mogli obejrzeć wystawę „Od Szkoły Morskiej w Tczewie do Uniwersytetu Morskiego w Gdyni”, którą postawimy na placu przed fontanną przy al. Jana Pawła II w Śródmieściu. Odbędzie się również uroczystość zmiany nazwy przystanku Szybkiej Kolei Miejskiej, który będzie nosił nazwę Gdynia Stocznia-Uniwersytet Morski. Mimo niezwykle trudnych warunków, związanych z epidemią COVID-19, w jakich przyszło nam obchodzić jubileusz 100-lecia, wierzę, że będziemy świętować godnie i należycie uhonorujemy ten niezwykły jubileusz.

W trakcie Pana kadencji rozpoczęło się wdrażanie reformy szkolnictwa wyższego na podstawie zapisów tzw. Ustawy 2.0. Uczelnia doczekała się też nowego statutu. Co w związku z tym zmieniło się w funkcjonowaniu Uniwersytetu Morskiego?

Przede wszystkim zmieniła się filozofia funkcjonowania uczelni. W świetle nowej ustawy funkcja rektora stała się funkcją menedżerską. Nowe regulacje precyzyjnie określiły kompetencje Senatu i pozostałych organów uczelni. W kompetencjach rektora ustawa pozostawiła wszystkie pozostały sprawy. Rektor jest obecnie niczym prezes firmy. Ponosi jednoosobowo odpowiedzialność za decyzje dotyczące gospodarowania mieniem i personalne. W myśl nowej ustawy powołuje na funkcje prorektorów, dziekanów, kierowników katedr i zakładów. Zamiast dotacji otrzymujemy subwencję. Zatem rektor decyduje o alokacji środków. Dla przykładu od razu po wejściu w życie nowej ustawy przekierowałem znaczne środki na rozwój nauki, dużo większe, niż były przeznaczane do tej pory. Senat zatwierdził nowy statut. Powołaliśmy Radę Uczelni. Uchwalone zostały nowe regulaminy, jak pracy, wynagrodzeń, organizacyjny oraz regulamin pracy na statkach morskich. Uruchomiliśmy Szkołę Doktorską. Zmodyfikowaliśmy strukturę organizacyjną uczelni. Nowa ustawa zachęca do tworzenia ośrodków naukowo-badawczych. Skorzystaliśmy z tej szansy przyłączając, jak już wspomniałem, do naszego uniwersytetu Instytut Morski. Dzięki determinacji i ciężkiej pracy w ostatnich czterech latach Uniwersytet Morski ma szansę być znacznie silniejszą jednostką naukowo-badawczą. Najbliższe lata będą dla nas wszystkich wielkim wyzwaniem. Jesteśmy na to przygotowani. Wierzę, że mój następca będzie kontynuował rozwój naszej Alma Mater.

Czego życzy Pan swojemu następcy?

Przede wszystkim deklaruję, że będzie miał we mnie wsparcie. Życzę mu wytrwałości i siły, bo to wyczerpująca funkcja. Życzę również, aby nie musiał mierzyć się z trudnościami ponad miarę oraz aby po trudnym z powodu pandemii początku swojej kadencji mógł być dumny z siebie i z nas wszystkich.

DYREKTORZY PAŃSTWOWEJ SZKOŁY MORSKIEJ W TCZEWIE

• Kmdr ppor. rez. inż. Antoni Garnuszewski 1920 - 1929
• Kmdr por. dypl. rez. Adam Mohuczy 1929-1930

DYREKTORZY PAŃSTWOWEJ SZKOŁY MORSKIEJ W GDYNI

• Kmdr por. dypl. rez. Adam Mohuczy 1930-1936
• Kmdr por. rez. Władysław Kosianowski 1936-1937
• Kpt. ż. w. Stanisław Kosko 1937-1939
• Kpt. ż. w. Antoni Zieliński dyrektor Szkoły Morskiej w Southampton 1940-1943
• Kpt. ż. w. Karol Olgierd Borchardt dyrektor Gimnazjum i Liceum Morskiego w Landywood-Lilford 1945-1946
• Kpt. ż. w. Konstanty Maciejewicz 1945-1947
• Kmdr ppor. rez. inż. Antoni Garnuszewski 1947 - 1948
• Mgr Mieczysław Jurewicz 1949 – 1967
• Kpt. ż. w. Kazimierz Jurkiewicz 1967-1969

REKTORZY WYŻSZEJ SZKOŁY MORSKIEJ W GDYNI

• Prof. dr inż. Bohdan Kowalczyk 1969 - 1972
• Prof. dr kpt. ż. w. Daniel Duda 1972 -1981
• Dr inż. Mikołaj Kostecki 1.10. 1981 -15.12.1981
• Dr kpt. ż. w. Władysław Rymarz 15.12.1981 - 1984
• Prof. dr hab. Piotr Jędrzejowicz 1984–30.09.1989
• Prof. dr hab. inż. Józef Lisowski 1989 -1996
• Prof. dr hab. inż. Piotr Przybyłowski 1996 – 2001

REKTORZY AKADEMII MORSKIEJ W GDYNI

• Prof. dr hab. inż. Piotr Przybyłowski 2001 – 2002
• Prof. dr hab. inż. Józef Lisowski 2002 – 2008
• Prof. dr hab. inż. Romuald Cwilewicz 2008 – 2012
• Prof. zw. dr hab. Piotr Jędrzejowicz 2012-2016

REKTORZY UNIWERSYTETU MORSKIEGO W GDYNI

• Prof. zw. dr hab. inż. Janusz Zarębski 2016-2020
• Prof. dr hab. inż. kpt. ż. w. Adam Weintrit