Co dalej z metropolią?

Szanse na stworzenie metropolii śląskiej padły z dwóch powodów: po pierwsze przygotowywana od zeszłej kadencji Sejmu ustawa metropolitalna ugrzęzła w komisji, wskutek ambicjonalnych sporów poszczególnych regionów, a po drugie Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego na lata 2010-2020, przygotowana przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, metropolitalne zaszczyty i pieniądze przewiduje tylko dla stolicy.

Do 10 listopada można było w sprawie strategii protestować i składać wnioski, ale ze Śląska nie padł żaden mocny głos sprzeciwu.

Jedynie marszałek województwa Bogusław Śmigielski, "pro forma" i na dodatek dawno po terminie, zaprotestował przeciwko planowanym rozwiązaniom.

- Znów centrala potraktowała nas jak prowincję. Pozbawienie nas możliwości ustawowego utworzenia metropolii to jasny sygnał, że obecnej ekipie nie zależy na prawdziwej decentralizacji kraju - ocenia Jerzy Gorzelik, prezes Ruchu Autonomii Śląska.

Jak się jednak okazuje, nie wszystko stracone! Posłowie Platformy Obywatelskiej, dla których utworzenie metropolii Silesia, stało się punktem honoru, szukają politycznych sojuszników, którzy poparliby powstanie ustawy, przeznaczonej tylko dla Śląska.

- Moim zdaniem łatwiej będzie stworzyć takie przepisy, odnoszące się konkretnie do jednego regionu, bo jak się okazuje, wrzucanie wszystkich obszarów metropolitalnych do jednego worka okazało się nieskuteczne. Metropolie zaczęły pączkować, bo praktycznie każde województwo chciało je tworzyć i pojęcie metropolii bardzo się rozmyło - mówi szef śląskiej PO, poseł Tomasz Tomczykiewicz i dodaje: - Jestem po wstępnych ustaleniach z przewodniczącym naszego klubu Grzegorzem Schetyną. Liczę na wsparcie kolegów z innych regionów i zrozumienie naszych potrzeb i aspiracji.

To nie chodzi o jakieś specjalne prawa dla Śląska, ale ustawowe potwierdzenie stanu faktycznego. Naszym śladem powinni pójść samorządowcy z Trójmiasta.

Pomysł stworzenia takiej ustawy forsuje radny wojewódzki Witold Naturski. Jego zdaniem, od razu można przygotować ustawowe rozwiązania dla Śląska i Trójmiasta. Wtedy łatwiej będzie znaleźć sojuszników.

Według posłów PO, na czele metropolii powinna stać rada wybierana w wyborach powszechnych. Szczegóły ustawy musiałyby jednak zostać dopracowane przez grono ekspertów.

Jedno jest pewne: metropolitalnych ambicji nam nie brakuje. Mamy też namiastkę metropolii w postaci Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, w skład którego wchodzi 14 miast, dysponującego budżetem w wysokości prawie 6 mln, pochodzących ze składek mieszkańców (każdy z mieszkańców miast-członków GZM płaci na jego funkcjonowanie 2 zł rocznie).

- Dla mnie kluczową sprawą nie jest powstanie metropolii, ale wzmocnienie roli sejmu regionalnego. To sejm powinien ustalać reguły gry dla metropolii - ocenia Jerzy Gorzelik. Zdaje sobie jednak sprawę, że zwiększenie kompetencji wojewódzkich sejmików jest możliwe dopiero przez zmianę Konstytucji. Nie ukrywa też, że reprezentowany przez niego Ruch będzie do tego dążył.

- W przyszłym roku utworzymy portal "Polska Regionów", wokół którego chcemy skupić ludzi myślących regionalnie. By wprowadzić obywatelski projekt zmiany konstytucji, trzeba 500 tysięcy głosów. Będziemy je konsekwentnie zbierać - obiecuje Gorzelik.

Zdaniem byłego marszałka województwa śląskiego, dziś radnego wojewódzkiego Janusza Moszyńskiego, żeby myśleć o prawdziwej decentralizacji, trzeba przede wszystkim zmniejszyć liczbę województw i to o trzy, cztery.

- Błędem jest mieszanie spraw dotyczących większej autonomii województw ze sprawami aglomeracji. W naszym przypadku grunt w postaci Górnośląskiego Związku Metropolitalnego, mamy przygotowany. Ustawa powinna umożliwić przystąpienie do Związku nie tylko miast na prawach powiatu jak teraz, ale też Knurowa, Czeladzi, Będzina - twierdzi Moszyński.

Inicjatywa należy jednak do parlamentarzystów, ale z tych, jak ocenia Moszyński, w tej kadencji Sejmu nie mamy zbyt dużego pożytku.

Plusy

łatwiejsze zdobywanie środków unijnych

wspólne planowanie inwestycji, by się nie dublowały

wprowadzenie jednego biletu na wszystkie środki komunikacji

prowadzenie wspólnej polityki podatkowej, ściekowej, śmieciowej itd.

wspólne utrzymywanie instytucji kultury, sportu i rekreacji.

Minusy

utrata podmiotowości miast

możliwość sporów pomiędzy prezydentami

konflikty z władzami samorządowymi województwa.

Wspólnie, ale bez superprezydenta
Z europosłem Janem Olbrychtem rozmawia Agata Pustułka

Czy ustawa metropolitalna jest nam w ogóle potrzebna?

Co do tego nikt nie ma wątpliwości. Byłem jednym z pierwszych samorządowców, którzy lata temu namawiali do wprowadzenia takich rozwiązań. Dziś ustawę metropolitalną chce wprowadzić prezydent Francji. Warto przyglądać się temu, jak to zrobi. Z pierwszych relacji wynika, że zamierza wytypować kilka ośrodków metropolitalnych, które mają być takimi kołami zamachowymi dla rozwoju poszczególnych regionów.

Czego miałaby dotyczyć ustawa dla Śląska?

Warto powiedzieć, że wiele inicjatyw o charakterze metropolitalnym już dobrowolnie i bez ustawy nasze miasta realizują. Potrzebne jest jednak wykazanie w ramach ustawy tych zadań, które należy wykonać obligatoryjnie i tych uprawnień jakie będzie miała metropolia. Oczywiście nie może to być kolejny szczebel administracji, bo na to zgody nie będzie.

Czy jednak na czele metropolii powinna stać jedna osoba np. prezydent wybierany w wyborach powszechnych?

Ideą działania metropolii powinna być współpraca składających się na nią miast. Myślę, że sam wybór superprezydenta mógłby doprowadzić do niepotrzebnych konfliktów. Lepsza jest wspólna rada. Ważne jest także ustalenie relacji metropolia - marszałek województwa, by na tym polu nie dochodziło do iskrzenia.