Centrum Gdyni zgłoszone na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Procedury rozpoczęte

Wniosek o wpisanie wczesnomodernistycznego centrum Gdyni na listę światowego dziedzictwa UNESCO został podpisany przez wiceministra kultury i dziedzictwa narodowego Jarosława Sellina, wcześniej zarekomendował go również Komitet do spraw Światowego Dziedzictwa Kulturowego w Polsce przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kolejnym krokiem było przekazanie dokumentacji na ręce Lazare Eloundou Assomo – dyrektora Centrum Światowego Dziedzictwa UNESCO w Paryżu. Kiedy możemy liczyć na wpis? Według władz Gdyni, to perspektywa następnych lat.

– Przygotowaliśmy projekt wniosku, który został oceniony przez Narodowy Instytut Dziedzictwa, Komitet ds. Światowego Dziedzictwa w Polsce i po uzyskaniu pozytywnej opinii ostateczną decyzję podjął oraz wniosek podpisał minister kultury i dziedzictwa narodowego - mówi Marek Stępa, naczelnik Wydziału Ochrony Dziedzictwa UM w Gdyni. - Od tego momentu to już nie jest wniosek miasta, a Rzeczpospolitej Polskiej. W lutym potrwa sprawdzanie wniosku pod względem formalnym. Jeśli zostanie zweryfikowany pozytywnie, UNESCO przekaże go do swojej agendy ICOMOS, która ma przygotować decydujący raport. Ma na to piętnaście miesięcy, a więc w maju przyszłego roku powinien być gotowy i wówczas, jeśli oczywiście wynik badań będzie pozytywny, zostanie on przedstawiony międzynarodowej komisji, która zbiera się lipcu. Jednak może się okazać, że ICOMOS podczas swoich badań zażąda uzupełnień wniosku i wówczas raport nie będzie gotowy przed lipcem 2024. Wtedy będziemy musieli poczekać do kolejnego lata. Także przed nami jeszcze długa droga.

Przypomnijmy, że państwo będące Stroną Konwencji co roku może zgłosić jedną kandydaturę do wpisania na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Cykl formalnej oceny rozpoczyna się w lutym. Pierwszym krokiem jest zweryfikowanie zgłoszenia pod kątem kompletności przez Centrum Światowego Dziedzictwa, jeśli zostanie ono pozytywnie rozpatrzone, nastąpi proces oceny merytorycznej, który trwa co najmniej 1,5 roku, a finalizuje go rekomendacja organizacji doradczej dla Komitetu Światowego Dziedzictwa, gdzie podejmowana jest wiążąca decyzja.

W uzasadnieniu wniosku podkreślono, że wczesnomodernistyczne centrum Gdyni ukazuje znaczącą wymianę wartości kulturowych i społecznych oraz przełom w dziedzinie rozwoju architektury i urbanistyki, jaki zachodził w latach 20. i 30. XX wieku. To wtedy rodziła się zupełnie nowa koncepcja „budynku, który jest tak inny od tych, jakie go poprzedzały, że nowa architektura staje się faktem, a nie możliwością”.

- Architektura centrum Gdyni ukazuje w sposób reprezentatywny wielość wątków formalnych wczesnego modernizmu w odróżnieniu do innych zespołów modernistycznych powstałych zarówno przed, jak i po II wojnie światowej. Dodatkowym atutem miasta jest wyrazisty lokalny kontekst, nawiązujący do portu i krajobrazu, akcentujący nautyczne odniesienia i morską symbolikę - czytamy we wniosku.

Jak podkreśla Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, centrum Gdyni zachowuje do dziś wysoki stopień integralności atrybutów świadczących o nienaruszalności dziedzictwa kulturowego. Obejmuje wszystkie główne elementy spójnego przestrzennie i wyrazistego w swym układzie wczesnomodernistycznego założenia z lat 1926-1939, które pozostają wysoce czytelne i dobrze chronione.